Jak powinno wyglądać dobre do życia miasto? To pytanie coraz częściej zadają sobie projektanci, urbaniści i mieszkańcy. Choć nie ma jednej odpowiedzi, istnieje kilka kluczowych cech, które wyróżniają miejsca naprawdę przyjazne człowiekowi. W kontekście urbanistyki i projektowania przestrzeni, zwłaszcza w odniesieniu do miast w Polsce, warto przyjrzeć się kilku podstawowym zasadom.
Miasto musi być dostępne dla pieszych
Podstawą dobrego projektu urbanistycznego jest dostępność piesza. Oznacza to, że mieszkańcy powinni móc dotrzeć na piechotę do sklepów, szkół, przystanków czy parków. Aby to było możliwe, miasto musi mieć gęstą zabudowę zorganizowaną w formie kwartałów. Budynki powinny tworzyć pierzeje uliczne, które nadają przestrzeni rytm i chronią ją przed chaosem. Kluczowa jest też funkcjonalna różnorodność – zabudowa powinna łączyć funkcje mieszkalne, handlowe, usługowe i biurowe, tak aby codzienne potrzeby można było załatwić w pobliżu domu czyli tzw. miasto piętnastominutowe.
Miasto musi mieć ładną i zróżnicowaną architekturę
Jednym z najczęstszych zarzutów wobec nowych miast w Polsce jest ich monotonność. Dobre miasto nie może być nudne – architektura powinna być zróżnicowana i estetyczna. Elewacje budynków mają ogromny wpływ na samopoczucie mieszkańców. Estetyczna i zadbana przestrzeń publiczna sprawia, że ludzie czują się bezpiecznie i komfortowo. Warto stawiać na wysoką jakość materiałów, dbałość o detale i unikać powtarzalnych bloków bez charakteru.
Miasto musi być w skali człowieka
Nowoczesna urbanistyka stawia na skalę ludzką. Oznacza to, że budynki i przestrzenie publiczne nie powinny przytłaczać, wieżowce powinny być dominantami i najczęściej skupione wokół najważniejszych placów lub ulic. Przesadnie wysokie wieżowce, szerokie arterie czy betonowe pustynie nie tworzą przyjaznego otoczenia. Miasto w skali człowieka to miejsce, w którym chce się przebywać – spacerować, odpoczywać, rozmawiać.
Miasto musi być zielone i pełne drzew
Zieleń to nie luksus, lecz konieczność. Dobre miasto musi być pełne drzew, a zwłaszcza szpalerów drzew wzdłuż ulic. Zieleń poprawia jakość powietrza, obniża temperaturę latem i daje cień oraz odpoczynek. W projektach urbanistycznych coraz częściej uwzględnia się mikroparki, zadrzewione skwery i zielone dachy. To kierunek, który także w miastach w Polsce powinien być standardem.
Miasto musi mieć ekologiczny transport i infrastrukturę
Ostatni, ale nie mniej ważny punkt: transport. Miasto przyjazne mieszkańcom promuje ekologiczne środki transportu – rowery, komunikację zbiorową, transport elektryczny. Dobrze zaprojektowana infrastruktura rowerowa, wygodne przesiadki i ograniczenie ruchu samochodowego w centrum sprzyjają zarówno środowisku, jak i jakości życia.
Dobre do życia miasto to efekt świadomego i odpowiedzialnego projektowania. W Polsce coraz częściej mówi się o potrzebie nowej urbanistyki, która nie tylko zaspokaja potrzeby funkcjonalne, ale też tworzy przestrzenie piękne, zróżnicowane i przyjazne ludziom. Takie miasta warto budować – dla nas i przyszłych pokoleń.
Świetnym przykładem w Polsce, który ilustruje opisane zasady, jest Gdynia – dzielnica Śródmieście i okolice ulicy Świętojańskiej.
To miejsce dobrze oddaje ideę miasta dostępnego pieszo – zabudowa kwartałowa tworzy zwarte pierzeje, a funkcje mieszkalne przeplatają się z handlowymi, usługowymi i biurowymi. Architektura modernistyczna Gdyni jest zróżnicowana, estetyczna i unikalna na skalę kraju, co sprawia, że miasto nie jest monotonne. Dodatkowo Śródmieście Gdyni zachowuje skalę ludzką – nie znajdziemy tam przytłaczających wysokościowców, a przestrzeń sprzyja spacerom. Wzdłuż ulic, jak Świętojańska czy 10 Lutego, zachowały się szpalery drzew, a komunikacja miejska oraz dostępność ścieżek rowerowych stale się poprawiają.
Drugim wartym uwagi przykładem jest Poznań – dzielnica Jeżyce, która przechodzi obecnie proces rewitalizacji, stając się modelowym przypadkiem dobrej miejskiej transformacji.
Jeżyce mają zwartą, kwartałową zabudowę z pięknymi pierzejami kamienic, która sprzyja pieszym spacerom i lokalnemu życiu społecznemu. Ulice są pełne lokali usługowych, sklepów, kawiarni i mieszkań, co tworzy prawdziwie wielofunkcyjną tkankę miejską. Architektura jest różnorodna, łącząc historyczne budynki z nowoczesnymi wstawkami. W ostatnich latach miasto zadbało o odnowienie infrastruktury pieszej, dodanie zieleni i rozwój komunikacji publicznej, m.in. linii tramwajowych. Szpalery drzew, zieleń przyuliczna i strefy Tempo 30 to tylko część zmian, które poprawiają jakość życia w tej części miasta.
